Interacties tussen Nederlanders en Italianen kunnen heel grappig zijn. Twee verschillende culturen komen elkaar tegen en dat creëert vaak een gelegenheid om te zien hoe ze sommige dingen helemaal anders doen. Het gaat zeker om cultuurverschillen maar er is nog veel meer: taalgebruik, gewoontes, gebaren, verschillende dingen die elke cultuur als vanzelfsprekend beschouwt maar die voor de andere cultuur helemaal niet vanzelfsprekend zijn. Meestal zijn deze dingen leuk (en grappig) om te merken maar ze kunnen ook ongemakkelijke situaties creëren. Taal is sowieso altijd ook cultuur en om een meer algemeen beeld te krijgen, moet men ook met zulk soort dingen rekening houden.
Voor deze taalles gaan we naar een paar typisch Italiaanse gedragingen kijken die misschien gek of raar kunnen lijken vanuit Nederlands perspectief.
- Prendiamo un caffè? Ma quando? Ora!
Je bent boodschappen aan het doen en ineens kom je die Italiaanse vriend(in) tegen dat je al een paar weken niet hebt gezien. Nou de kans is groot dat hij/zij je meteen een voorstel doet: prendiamo un caffè? (zullen we koffie gaan drinken) en dan denk jij misschien ‘nou, heel graag, wanneer zullen we daarvoor afspreken?’. Maar dan begrijp je dat jouw vriend(in) nu koffie wil drinken. Hoezo nu? Zonder afspraak? Welkom bij de Italiaanse cultuur van prendiamo un caffè.
Un caffè is voor een italiaan vaak een een excuus om een kwartiertje met je door te brengen, niks uitdagends, gewoon een snelle espresso al bar om bij te praten. Dit kan ook een cultureel misverstand veroorzaken. Uit mijn ervaring in Nederland weet ik dat plannen een belangrijk en zeer aanwezig element van de Nederlandse cultuur is. Aan de andere kant zijn Italianen vaak spontaner en ze nemen graag een pauze als ze een vriend/in tegenkomen, dat hoort er gewoon bij! Persoonlijke relaties tussen vrienden en binnen de familie zijn voor Italianen erg belangrijk. Zij tonen hun genegenheid vaak met deze kleine gebaren en kunnen er zelfs aanstoot aan nemen als ze overhaast worden afgewezen.
Maar wat doe je dan als je echt haast hebt? Dan zou ik je aanraden om het beleefd te weigeren en laten merken hoe spijtig je dat vindt (Scusa! Mi dispiace davvero tanto ma adesso ho davvero fretta), en dan meteen een nieuwe ontmoeting voorstellen (potremmo fare più tardi quando finisco il lavoro?)
Dit is eigenlijk een van mijn lievelingsclichés over Italianen en ik lach altijd hardop als ik het er met mijn Nederlandse vrienden over heb. Nooit opgemerkt? Dan heb ik een leuke opdracht voor jou. Let de volgende keer dat je een Italiaan aan de telefoon hebt op hoe ze het gesprek eindigen. Heel waarschijnlijk ga je het bekende woordje ciao niet minder dan 5 keer horen.
Nog opvallender is de manier waarop een Italiaanse gast jouw huis verlaat na een etentje: op een gegeven moment zal hij/zij van je bank opstaan en zeggen allora vado/allora andiamo. Maar als je dan denkt dat ze binnen een paar minuten het huis uit zijn, dan heb je het mis. Dit duurt nog even een paar momenten. Vanaf de eerste ‘allora andiamo’ (dus gaan we ervandoor) tot het moment dat ze echt het huis verlaten, worden er nog minstens drie nieuwe onderwerpen aangesneden. Men staat op, het gesprek gaat voort, men verplaatst een paar meter richting de deur, het gesprek duurt voort, etc. Ik denk dat de reden is dat het voor Italianen een beetje onbeleefd voelt om een gezellige avond abrupt te beëindigen en daarom nemen ze rustig de tijd om afscheid te nemen. Wees daarop voorbereid!
3. Gebaren (I gesti)
Dit is algemeen bekend: Italianen houden van gebaren. Communicatiedeskundigen hebben zelfs dit fenomeen bestudeerd en ze zijn tot de conclusie gekomen dat Italianen maar liefst zo’n 250 handgebaren gerbuiken (Incredibile, eh?!). De oorsprong van deze gewoonte gaat terug in de tijd van de oude Griekse overheersing in het Zuiden van het land (inderdaad is dit fenomeen veelvoorkomend in regio’s waar de Grieken veel aanwezig waren, namelijk Sicilië, Campanië en Apulië). Je denkt misschien dat het gewoon een grappige gewoonte is maar dit is serieus als antropologisch en sociologisch fenomeen bestudeerd en het maakt deel uit van de cultuur. Niet alleen dat, maar gebaren kunnen heel handig zijn om een concept te versterken en subtiele nuances van betekenis aan te brengen bij wat je zegt. Kijk maar eens naar onderstaande video, dan zie je hoe dat eruit ziet!
Let op: Italiaanse gebarencultuur mag niet worden verward met Italiaanse gebarentaal (LIS: lingua italiana dei segni) die net als de NGT een echte taal is in alle opzichten!