Je hebt van die uitdrukkingen in het Italiaans die een beetje ongrijpbaar lijken en waar je je bij afvraagt wanneer je ze nu precies gebruikt en om die reden dus maar liever vermijdt. Figurati is er zo één! Een ander voorbeeld is het woordje magari waar ik een hele tijd geleden al eens een taalles over schreef. Je hebt dan echt even een hele duidelijke uitleg nodig met voorbeelden om je het gebruik ervan eigen te maken.
Ik ga je in deze taalles vijf manieren uitleggen waarop je figurati gebruikt en geef je er voorbeelden met vertaling bij. Maar allereerst, figurati, van welk werkwoord komt dat eigenlijk?
Figurati, overigens met accent op de u (!), is de informele gebiedende wijs van het werkwoord figurarsi dat letterlijk ‘zich voorstellen’ betekent, in de zin dat je je iets voorstelt. Je zou figurati dus letterlijk kunnen vertalen als ‘stel je voor!’ maar helaas dekt dat lang niet altijd de lading. Laten we eens kijken hoe we de uitdrukking kunnen vertalen in het Nederlands.
1. Figurati in de betekenis van ‘graag gedaan’ of ‘niets te danken’
Dit is de makkelijkste manier waarop je figurati kunt gebruiken. Het betekent simpelweg ‘graag gedaan’ als iemand je ergens voor bedankt. Je wil ermee zeggen dat het geen grote moeite was. Bijvoorbeeld:
– Grazie di essere venuto! (Dank je wel dat je bent gekomen)
Figurati. (Graag gedaan)
2. Figurati in de betekenis van ‘maak je geen zorgen’ of ‘het is geen probleem’
Je gebruikt de uitdrukking om iemand een beter gevoel te geven, bijvoorbeeld als hij zich excuseert omdat hij te laat is of op het laatst toch niet blijkt te kunnen komen. Je drukt ermee uit dat het geen probleem is en dat de ander zich geen zorgen hoeft te maken.
– Mi dispiace tanto ma non riesco a venire stasera. (Het spijt me heel erg, maar het lukt me niet om te komen vanavond)
Figurati, sarà per un’altra volta! (Maak je geen zorgen, we doen het gewoon een andere keer).
Als je in het eerste en het tweede geval te maken hebt met een formele situatie, dan gebruik je geen figurati, ma si figuri!, de formele, beleefde variant van de gebiedende wijs .
3. Figurati in de betekenis van ‘echt niet’, ‘zeker niet’ of ‘nee, dank je’
Je gebruikt figurati om met kracht uit te drukken dat je iets absoluut niet van plan bent of dat iets absoluut niet gaat gebeuren. Het kan ook gebruikt worden om iets vriendelijk af te slaan. Dan betekent het gewoon ‘nee, dank je’.
– Andiamo in bici? (Gaan we met de fiets?)
Ma figurati se vado in bici con questa pioggia. (Je denkt toch zeker niet dat ik met de fiets ga met deze regen)
– Vuoi un’altra birretta? (Wil je nog een biertje?)
No, figurati. Ne ho già bevute troppe. (Zeker niet. Ik heb er al teveel gedronken)
– Vuoi un passaggio? (Wil je een lift?)
No, figurati, vado a piedi. (Nee dank je, ik ga lopend.)
4. Figurati in de betekenis van ‘dat geloof ik niet’, ‘no way’, ‘dat lijkt me sterk’
Je gebruikt figurati ook om twijfel uit te drukken. Je gelooft niet dat wat de ander beweert waar kan of zal zijn.
– Anna è già sveglia? (Is Anna al wakker?)
Figurati, lei non si sveglia mai prima delle 10.00! (Dat lijkt me sterk, zij wordt nooit wakker voor tien uur!)
– Mario mi viene a dare una mano. (Mario komt me helpen)
Figurati. Mario non mantiene mai le promesse. (Dat geloof ik niet. Mario komt zijn beloftes nooit na)
5. Figurati om iets uit te drukken dat verbazing of ongeloof oproept
En dan zijn we aangekomen bij de vijfde manier waarop je figurati kunt gebruiken. Deze komt het dichtst bij de letterlijke betekenis van het woord, namelijk: ‘stel je (eens) voor!’. Je gebruikt figurati nu niet als antwoord of reactie op iets wat iemand anders zegt. Figurati kondigt iets onverwachts aan, iets wat ongeloof of verbazing bij de spreker oproept.
– Non sono riuscita a parlare con lui. Figurati che ho provato a chiamarlo tutta la mattina. (Het is me niet gelukt om met hem te spreken. En dat terwijl ik hem de hele ochtend heb proberen te bellen)
– Non c’era anima viva per strada. Figurati che abbiamo camminato per un’ora e non abbiamo incontrato nessuno. (Er was geen kip op straat. We hebben wel een uur gelopen en zijn niemand tegengekomen)
Hoewel figurati in dit geval lastig te vertalen is omdat wij dit nu eenmaal niet zo gebruiken in het Nederlands, probeer je eigenlijk een ander zich de bizarre situatie voor te laten stellen. Eigenlijk druk je je zoiets uit als: ‘Je kunt het je haast niet voorstellen’.
Figurati, best ingewikkeld nietwaar!? Nu dan een kleine test om te kijken of je het begrepen hebt.
Opdracht: Welke van de 5 betekenissen heeft figurati in deze voorbeelden?
A. Signora, ha bisogno di aiuto? Si figuri, ce la faccio da sola (het lukt me alleen).
B. Ti ringrazio per la spiegazione. Figurati!
C. Sai che Alessio parla 8 lingue? Ma figurati, parlare 8 lingue mi sembra impossibile!
D. Scusa per il ritardo. Figurati!
E. Ama tanto l’Italia. Figurati che ha dato a tutti i suoi figli dei nomi italiani.
1. geen probleem
2. graag gedaan
3. verbazing /ongeloof
4. maak je geen zorgen
5. stel je eens voor
Dag Elisabeth, dank je wel voor je reactie! Ik zou A en C (bij jou 1 en 3) bij een andere categorie indelen. 😉